z.Hd.

Yüksək Dəqiqlikli Televiziya ing. High Definition Television(qısaca HDTV) — ənənəvi TV yayım standartlarından (PAL, SECAM, NTSC) daha yüksək dəqiqlik təmin edənyayım standartı. 1983-cü ildə, ITU (International Telecommunication Union) altındakı radiokomunikasya sektoru (ITU-R) bünyəsində tək bir beynəlxalq nəşr standartı inkişaf etdirmək üzrə bir iş qrupu (IWP11 / 6) quruldu. Standart heç bir zaman sonuçlandırılamamış olmaqla birlikdə ITU-R BT.709–2 ("Rec. 709") nömrəli ITU-R tövsiyəsi 16:9 şəkil nisbəti ilə birlikdə 1080i (1,080 sətir-interlaced) və 1080p (1,080 sətir-progressive) formatlarını təyin . Ancaq standartın təyin olunması dərhal həyata keçirilməsinə gətirmədi. İlk ticarət HDTV sınaqları standart-keyfiyyətli nəşrlərin 4 qatı band-genişliyi tələb edirdi. Band-genişliyini SDTV (Standard Definition TV) 'nin 2 qatına salan səylər belə onun peyk xaricində bir mühitdə istifadə təmin edə bilmədi. Əlavə olaraq HDTV nəşrlərin çıxarılması və qeyd edilməsi də ilk zamanlar texniki baxımdan meydan oxumaydı. 2000-ci illərdə sıxışdırma alqoritmləri üçün ehtiyac duyulan prosessor güclərinin və yığma qabiliyyətlərinin artmasıyla HDTV ticari olaraq tətbiq oluna bilər və qar gətirən bir hal almışdır.

Latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasında 32-ci (sonuncu) hərf, 23 samitdən biri. Cingiltili samitdir. Kar qarşılığı "S"-dir. Türkcə, ümumiyyətlə, oxunuşu [ze] şəklində ikən bir çox Latın dilində Yunan əlifbasının zeta hərfinin törədilən tələffüz şəkliylə ifadə edilir. Məsələn İngiliscədə [zed], Fransızcada [zède], İspan və İtalyancada [zeta] şəklində ifadə edilir.

BBC HD — 2006-cı ilin 15 May tarixinə qədər test yayımında fəaliyyət göstərən, 2007-ci ildən mütəmadi yayıma başlamış televiziya kanalı. İdman və mədəniyyət proqramları, dokumentli filmlər vəseriallar yayımlanmaqdadır. Müəyyən bir müddət ərzində FİFA Dünya Kuboku və Avroviziya Mahnı Müsabiqəsini də ekrana daşımışdır.

HD 134606, Apusun cənub bürcündə yerləşmiş, planet sisteminə malik sarı rəngli ulduzdur. O, çılpaq gözlə görünmə üçün nominal hədddən aşağıdır və 6,86 görünən vizual böyüklüyünə malikdir. İllik 37,3 mas paralaks sürüşməsinə əsaslanaraq, o, 87,45 işıq ili uzaqlıqda yerləşir. Görünür, ulduz +2,3 km/s heliosentrik radial sürətlə Yerdən daha da irəliləyir. Bu, G6 IV[3] ulduz təsnifatı ilə inkişaf edən G tipli subnəhəng ulduzdur və aktiv hesab edilmir, xromosfer aktivlik indeksi −5,04-dür. O, Günəşlə təxminən eyni[5] kütləyə malikdir, lakin 25% daha parlaqdır. Fotosfer 5,614 K effektiv temperaturda enerji yayır. O, günəş metallıq reytinqindən daha yüksəkdir – astronomların hidrogen və heliumdan başqa elementlərin bolluğunu təsvir etmək üçün istifadə etdikləri termin. HD 134606 orbitində fırlanan planetar sistemin kəşfi 2011-ci ildə Çilidəki La Silla Rəsədxanasında aparılan 8 illik tədqiqatdan sonra elan edilib. Aşkarlama HARPS alətindən istifadə edərək radial sürət metodu ilə aparılmışdır.

HD 191939 – əsas adını Henry Draper Kataloq təyinatından götürən, Drako bürcündən təxminən 175 işıq ili uzaqlıqda yerləşən tək sarı (G tipli) əsas ardıcıllıq ulduzu. HD 191939 Günəşə bənzəyən G tipli əsas ardıcıllıq ulduzudur, ehtimal ki, Günəşdən daha yaşlıdır və metalları nisbətən tükənmişdir. 2020-ci ildə TESS layihəsinin astronomu Mariona Badenas-Aqustinin rəhbərlik etdiyi astronomlar qrupu tərəfindən aparılan təhlil HD 191939 ətrafında orbitdə Neptundan daha kiçik olan üç qaz nəhənginin mövcudluğunu təsdiqlədi. Başqa bir qeyri-tranzit qaz HD 191939 e olaraq təyin edilmiş nəhəng planet 2021-ci ildə 9–46 illik orbitdə çox qeyri-müəyyən bir ulduzaltı obyektlə birlikdə aşkar edilmişdir.

HD 37124, Buğa (Buğa) ekvator bürcündə, parlaq ulduz Zeta Taurinin SSW-dən təxminən yarım dərəcə uzaqlıqda yerləşən ulduzdur. Bu ulduzun görünən vizual böyüklüyü 7,68-dir və bu, çılpaq gözlə görünməyəcək qədər tutqundur. O, paralaks əsasında Günəşdən 103 işıq ili məsafəsində yerləşir, lakin −23 km/s radial sürətlə yaxınlaşır. Ulduzun orbitində üç günəşdənkənar planet aşkar edilib. HD 37124-ün ulduz təsnifatı G4IV-V-dir, əsas ardıcıllıq ulduzunun və daha təkamülləşmiş nəhəng ulduzun qarışıq əlamətləri ilə spektri göstərir. Bu, aşağı aktivlik indeksi ilə sakit bir ulduzdur. Bu ulduz Günəşdən kiçikdir, Günəş kütləsinin 81–92%-ni və Günəş radiusunun təxminən 92%-ni təşkil edir. Bu, təxminən 11 milyard il yaşı olan daha köhnə, qalın disk ulduzdur və proqnozlaşdırılan fırlanma sürəti 3,6 km/s ilə fırlanır. Astronomların daha ağır elementlərin bolluğu adlandırdıqları ulduzun metallığı 35–41% dəmir bolluğu ilə Günəşdəkindən xeyli aşağıdır. O, 5763 K effektiv temperaturda Günəşin parlaqlığının 77–84%-ni fotosferasından yayır.

HD 7924, Günəşdən 55,5 işıq ili uzaqlıqda, Kassiopeyanın şimal bürcündə, Kefey ilə şimal bürc sərhədinin yaxınlığında yerləşən tək ulduzdur. Narıncı rəngə malikdir və 7.167 aşağı görünən vizual böyüklüyünə görə yalnız durbin və ya teleskop vasitəsilə görünür. Ulduz Günəşə –22,7 km/s radial sürətlə r yaxınlaşır və təxminən 711,700 il ərzində 9,3 işıq ili ərzində yaxınlaşması gözlənilir. Bu, K0.5V ulduz təsnifatına malik K-tipli əsas ardıcıllıq ulduzudur. Ulduzda ləkələr və fəaliyyət dövrü ilə aşağı səviyyəli xromosfer aktivliyi aşkar edilmişdir. Ulduzun təxminən üç[6] milyard yaşı var və yalnız 0,9 km/s proqnozlaşdırılan fırlanma sürəti ilə fırlanır. Günəşin kütləsinin 81%-ni və Günəş radiusunun 74%-ni təşkil edir. Metal tərkibi Günəşin təxminən onda yeddisi qədərdir. O, 5,216 K effektiv temperaturda Günəşin parlaqlığının 36,4%-ni fotosferdən yayır. 2009-cu ildə ulduzun ətrafındakı orbitdə super Yer ekzoplaneti tapıldı.

MCOT HD (tay เอ็มคอตเอชดี) — 24 iyun 1955-ci ildə başlamış və MCOT-a məxsus bir Tayland sərbəst televiziya şəbəkəsidir.

Jay-Z (əsl adı Şon Kori Karter, 4 dekabr 1969, Bruklin, Nyu-York, ABŞ) — məşhur afro-amerikan Amerika repçisi, musiqi prodüseri, aktyor və şou-biznes xadimi. 1996: "Reasonable Doubt" 1997: "In My Lifetime, Vol. 1" 1998: "Vol. 2... Hard Knock Life" 1999: "Vol. 3...

Z nəsli və ya zumerlər — millenniallar və ondan əvvəlki alfa nəslindən sonra gələn demoqrafik kohort. Tədqiqatçılar və populyar media 1990-cı illərin ortalarından sonlarına qədər olan dövrü başlanğıc doğum illəri, 2010-cu illərin əvvəllərini isə son doğum illəri kimi ifadə edir. Z nəslinin əksər üzvləri X nəslinin və ya daha kiçik beybi-bumerlərin uşaqlarıdır. Gənc yaşlarından internetə çıxış və portativ rəqəmsal texnologiya ilə böyüyən ilk sosial nəsil olan Z nəslinin üzvləri, hətta rəqəmsal savadlı olmasalar da, "rəqəmsal yerlilər" adlandırılmışdılar. Bundan başqa, ekran vaxtının mənfi təsirləri daha çox gənc uşaqlarla müqayisədə yeniyetmələrdə özünü göstərir. Əvvəlki nəsillərlə müqayisədə Z nəslinin üzvləri öz yaşlarında olan sələflərinə nisbətən daha yavaş yaşamağa meyllidirlər. Yeniyetmələrdə hamiləlik nisbəti aşağıdır və alkoqol (lakin mütləq digər psixoaktiv dərmanlar deyil) daha az istehlak edilir. Z nəslinin yeniyetmələri yaşlı nəsillərə nisbətən akademik performans və iş perspektivləri ilə daha çox maraqlanırlar və narahatlıqlara baxmayaraq, 1960-cı illərdəki həmkarlarına nisbətən məmnuniyyəti gecikdirməkdə daha yaxşıdırlar. Yeniyetmələr arasında sekstinq artmışdır və bunun nəticələri hələ də yaxşı başa düşülmür. Bundan əlavə, gənc subkulturalar yoxa çıxmasa da, daha sakit olaraq qaldı.

Z-buferdərinlik buferi — (ing. z-buffer (= depth buffer), ru. z-буфер, буфер глубины – üçölçülü kompüter qrafikasında: görüntünün elementlərinin uzaqlığının qeydə alınması üsulu. "Görünmə problemi"nin həll variantlarından biridir. Əgər texniki (aparat) baxımdan reallaşdırmaq olursa, çox effektlidir və praktiki olaraq heç bir çatışmazlığı yoxdur. Proqram baxımından isə z-bufer ilə rəqabət apara biləcək başqa metodlar da vardır: z-çeşidləmə ("rəssam alqoritmi") və fəzanın ikilik bölünməsi (BSP). Z-bufer metodunun başlıca çatışmazlığı çox böyük həcmdə yaddaşdan istifadə etməsidir. Z-bufer ikiölçülü massiv şəklində olur ki, onun da hər bir elementi ekranın bir pikselinə uyğun gəlir. Videokart pikseli çəkən zaman onun uzaqlığı hesablanır və z-buferin xanasına yazılır. Əgər çəkilən iki obyektin pikselləri bir-birini örtürsə, onda onların dərinlik (uzaqlıq) qiymətləri tutşdurulur və daha yaxında olan çəkilir, onun uzaqlıq qiyməti isə buferdə saxlanılır.

Z-sırası (ing. z-order, ru. z-порядок – qrafik obyektlərin müşahidəçiyə nəzərən yerləşməsi ardıcıllığını bildirən termin. Z-sırası hansı obyektin o birilərlə müqayisədə öndə, yaxud arxada olmasını təyin edir. Başlıca olaraq, kompüter qrafikasında və qrafik interfeyslərin proqramlaşdırılmasında, o cümlədən, veb-dizaynda tətbiq olunur. İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

Z/OS - IBM şirkətinin öz istehsalı olan meynfreymlər üçün işləyib hazırladığı 64-bitlik əməliyyat sistemi. İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

Z — Latın qrafikalı Azərbaycan əlifbasında 32-ci (sonuncu) hərf, 23 samitdən biri. Z (hərbi simvol) — Rusiyanın Ukraynaya təcavüzündə iştirak edən Rusiya Silahlı Qüvvələrinin hərbi maşınlarında çəkilmiş bir neçə simvoldan biri.

Z bayrağı beynəlxalq dəniz işarə bayraqlarından biridir. Susima döyüşündə Yaponiyanın qələbəsini simvolizə etdiyi üçün Z bayrağı Yaponiya üçün xüsusi məna daşıyır.

Zsh(Z shell)- UNİX əməliyyat sistemində shell. Zsh-ni Bourne shell-in inkişaf etdirilmiş və genişləndirilmiş versiyası hesab etmək olar. Zsh-i bash, ksh, tcsh-nin bəzi xüsusiyyətlərinə malikdir.

Z-Library (z-lib kimi qısaldılmışdır, əvvəllər BookFinder) — elmi jurnal məqalələrinə, akademik mətnlərə və ümumi təyinatlı kitablara faylın birgə istifadəsi üçün kölgə kitabxanası layihəsi. Kitablarının çoxunun qaynağı Library Genesis-in güzgüsü kimi fəaliyyətə başladı. Alexa Traffic Rank xidmətinə görə, Z-Library 2021-ci ilin oktyabr ayında ən aktiv veb saytlar arasında 8182-ci yeri tutdu. Z-Library xüsusilə inkişaf etməkdə olan ölkələrdə və elm adamları arasında populyardır. 1 yanvar 2023-cü il tarixinin reportuna görə, Z-Library 11.828.754-dən çox kitab və 84.837.643 məqaləyə malikdir. Təşkilat özünü "dünyanın ən böyük elektron kitab kitabxanası" ilə yanaşı "dünyanın ən böyük elmi məqalə mağazası" kimi təsvir edir və ianələr hesabına dəstəklənən qeyri-kommersiya təşkilatı kimi fəaliyyət göstərir. Z-Library layihəsi və fəaliyyəti bəzi yurisdiksiyalarda qanunsuz hesab edilə bilər. 2022-ci ilin noyabrında vebsaytın clearnet domenləri ABŞ Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən müsadirə edildi və layihə ilə əlaqəli iki Rusiya vətəndaşı müəllif hüquqlarının pozulması və çirkli pulların yuyulması ittihamı ilə Argentinada həbs edildi. Veb saytın müsadirə olunması məzmunun əlçatanlığını azaltsa da, məzmun hələ də dark web-də mövcuddur. Layihənin hüquqi statusu, habelə onun nəşriyyat sənayesinə və müəllif hüquqlarına potensial təsiri davamlı müzakirə mövzusudur.

"Z-Wave" — əsasən yaşayış və kommersiya binalarının avtomatlaşdırılması üçün istifadə edilən simsiz rabitə protokolu. Bu cihazdan cihaza əlaqə yaratmaq üçün aşağı enerjili radio dalğalarından istifadə edən şəbəkədir. Ağıllı işıqlar, təhlükəsizlik sistemləri, termostatlar, sensorlar, ağıllı qapı kilidləri və qaraj qapısı açıcıları kimi ağıllı ev cihazlarını simsiz idarə etməyə imkan verir. "Z-Wave" markası və texnologiyası "Silicon Labs"ə məxsusdur. Bu texnologiya ilə məşğul olan 300-dən çox şirkət "Z-Wave" Alliance" daxilində toplanır. Yaşayış məntəqəsi, kommersiya sahəsi, MDU və tikinti bazarlarına yönəlmiş digər protokollar və sistemlər kimi "Z-Wave" sistemi də smartfondan, planşetdən və ya kompüterdən, lokal olaraq "Z-Wave" şlüzlü ağıllı dinamik, simsiz klaviatura və ya divara quraşdırılmış panel vasitəsilə, həmçinin həm maraq nöqtəsi, həm də nəzarətçi kimi xidmət edən mərkəzi idarəetmə cihazı ilə idarə oluna bilər. "Z-Wave" ittifaqın bir hissəsi olan müxtəlif istehsalçıların ev idarəetmə sistemləri arasında tətbiq səviyyəsinin qarşılıqlı işləməsini təmin edir. Birlikdə işləyə bilən "Z-Wave" məhsullarının sayı artmaqdadır. 2017-ci ildə 1,700-dən çox, 2019-cu ilə qədər 2,600-dən çox və 2022-ci ildə 4,000-dən çox idi. "Z-Wave"in tətbiq səviyyəsində qarşılıqlı fəaliyyət göstərməsi cihazların məlumat paylaşa bilməsini təmin edir, bütün "Z-Wave" aparat və proqram təminatının birlikdə işləməsinə imkan verir.

Z nəsli və ya zumerlər — millenniallar və ondan əvvəlki alfa nəslindən sonra gələn demoqrafik kohort. Tədqiqatçılar və populyar media 1990-cı illərin ortalarından sonlarına qədər olan dövrü başlanğıc doğum illəri, 2010-cu illərin əvvəllərini isə son doğum illəri kimi ifadə edir. Z nəslinin əksər üzvləri X nəslinin və ya daha kiçik beybi-bumerlərin uşaqlarıdır. Gənc yaşlarından internetə çıxış və portativ rəqəmsal texnologiya ilə böyüyən ilk sosial nəsil olan Z nəslinin üzvləri, hətta rəqəmsal savadlı olmasalar da, "rəqəmsal yerlilər" adlandırılmışdılar. Bundan başqa, ekran vaxtının mənfi təsirləri daha çox gənc uşaqlarla müqayisədə yeniyetmələrdə özünü göstərir. Əvvəlki nəsillərlə müqayisədə Z nəslinin üzvləri öz yaşlarında olan sələflərinə nisbətən daha yavaş yaşamağa meyllidirlər. Yeniyetmələrdə hamiləlik nisbəti aşağıdır və alkoqol (lakin mütləq digər psixoaktiv dərmanlar deyil) daha az istehlak edilir. Z nəslinin yeniyetmələri yaşlı nəsillərə nisbətən akademik performans və iş perspektivləri ilə daha çox maraqlanırlar və narahatlıqlara baxmayaraq, 1960-cı illərdəki həmkarlarına nisbətən məmnuniyyəti gecikdirməkdə daha yaxşıdırlar. Yeniyetmələr arasında sekstinq artmışdır və bunun nəticələri hələ də yaxşı başa düşülmür. Bundan əlavə, gənc subkulturalar yoxa çıxmasa da, daha sakit olaraq qaldı.

Qarışqa Z (ing. Antz) — 1998-ci ildə istehsal olunmuş cizgi filmi. İlk dəfə 19 sentyabr 1998-ci il tarixində Toronto Beynəlxalq Film Festivalında göstərilmişdir. Qarışqa Zed — Internet Movie Database saytında.

Discovery Channel HD Discovery Communications'un yüksək keyfiyyətli kanalının beynəlxalq adıdır. Discovery Channel HD ilk olaraq, Fevral 2005-ci ildə Koreyada yayıma başlamışdır. Dekabr 2005-ci ildə, Discovery Channel HD Yaponiya və Discovery Channel HD Kanada yayıma başlamışdır.

Discovery HD Showcase (2010-cu ilə qədər — Discovery HD) — Discovery qrupindan olan HD formatında (High-Definition television) olan telekanal. Telekanal təbiət və ətraf mühit haqqında verilişlər, qeyri-bədii və sənədli filmlər, müxtəlif binalar və insan nailiyyətlərini nümayiş etdirir. Rusiyada telekanal, kabel şəbəkələrində və böyük peyk operatorlarında 4 mart 2014 tarixinə qədər yayımlandı. Sonra isə bu telekanal Discovery Channel Russia ilə əvəzləndi. Əvvəlki versiya yalnız Tricolor TV operatorunda 2015-ci ilin avqustuna qədər qalmışdır.

HD 189733 b və ya HD 189733 Ab — Günəş sisteminin xaricində olan bir planet. Günəş sistemin 63 işıq ili uzaqlığında yerləşir. NASA-nın "Habl" teleskopunu istifadə edən alimlər onun görünüşüylə Yer planetini xatırlatdığını, ancaq daha tünd mavi rəngdə olduğunu bildiriblər, lakin planetin mavi rəngdə olmağı orada okeanın olduğuna işarə deyil. Mavi rəngin səbəbi atmosferindəki daşqınlarla bağlıdır. Normal yaşama uyğun olmayan planetdə qeyri-adi atmosfer olduğu düşünülməkdədir. Planet qeyri-adi atmosferindəki ərimiş şüşə yağmurlarına görə gömgöy bir görüntüyə malikdir. Saatda 7 min 242 kilometr sürətlə əsən küləklər və təxminən 1094 dərəcə isti hava olduğu iddia edilir. Bu şiddətli fırtınalar və dəhşətli istilər səbəbindən onun atmosferindəki silikatlar şüşəyə çevrilərək yağış kimi yağır.

Kanal D — 1993-cü ildə İstanbulda fəaliyyətə başlamış Türkiyənin özəl televiziya kanallarından biri. Hazırda "Dəmirörən Holdinq" şirkətinə məxsusdur. "Kanal D" Ayxan Şəhənk - Aydın Doğan ortaqlığı ilə təsis edilmişdir. O dövrdə Türkiyədə Interstar, Show TV, Flash TV, HBB, Kanal 6, Samanyolu TV, TGRT və ATV olmaqla 9 özəl-ümumrespublika telekanalı var idi. 10-cu ümumrespublika telekanalı olan "Kanal D" 1993-cü il sentyabrın 16-da test yayımına başlamış, 1993-cü il dekabrın 19-da isə əsas yayıma keçmişdir. Kanalın səhmləri 1994-cü ildə Aydın Doğana verilmişdi. Həmin il kanalın loqotipi də dəyişdi. 2004-cü ildə rəqəmsal yayıma keçmişdir. Baş qərargahı Almaniyada olan Euro D, kanalın, Türkiyə xaricindəki ilk şöbəsidir. Kanalın ikinci şöbəsi isə Rumıniyada yerləşir.